توسعه یک سیستم تخصیص کاربری اراضی متن باز

با افزایش روزافزون استفاده مدیران و کارشناسان از داده های مکانی در جهت انجام تحلیل های مکانی و تصمیم گیری مناسب و کارآمد، توسعه نرم افزارهای مکانی رو به افزایش است. در این راستا شرکت های بزرگ رایانه ای اقدام به سرمایه گذاری و توسعه نرم افزارهای جامعی در این زمینه نموده اند. هزینه بالای خریداری این نرم افزارها، عدم امکان دسترسی به کد برنامه ها و برخی دلایل دیگر، بسیاری از متخصصان را به توسعه نرم افزارهای متن باز در حوزه فناوری اطلاعات مکانی تشویق نمود تا دنیای جدیدی فرا روی استفاده کنندگان از این نرم افزارها گشوده شود. در این تحقیق جهت ارزیابی کارایی این گونه نرم افزارها در انجام تحلیل های مکانی، ابتدا مبانی نظری، پیشینه، انواع و نقاط قوت و ضعف نرم افزارهای متن باز مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای یک کاربرد تحت عنوان فرآیند تخصیص کاربری اراضی شهری که از آن به عنوان فرآیندی دینامیک، پیچیده و غیرخطی نامبرده می شود یک سیستم در بستر نرم افزارهای اطلاعات مکانی متن باز، توسعه داده شد. در راستای رسیدن به هدف اصلی تحقیق، توسعه یک سیستم تخصیص کاربری اراضی متن باز، یک api جداگانه بر روی یک نرم افزار متن باز مکانی تحت عنوان mapwindow به نامmwlas توسعه داده شد. سیستم mwlas، علاوه بر قابلیت های پایه یک سیستم اطلاعات مکانی (همچون نمایش و بازیابی اطلاعات مکانی و توصیفی، ایجادمنطقه حایل، درون یابی، همپوشانی لایه های برداری و رستری و...)، شامل منو های تخصیص کاربری اراضی (پتانسیل، تقاضا و تخصیص کاربری اراضی) است. در منو پتانسل سه نقشه معیار تناسب فیزیکی، دسترسی و اثر همسایگی برای کاربری های مختلف تعیین می-شوند. در منو تقاضا، میزان مساحت موردنیاز هر یک از کاربری ها برای سال افق محاسبه می شود و در نهایت در منو تخصیص، کاربری برای سال افق بر اساس نتایج دو منو قبلی به پیکسل های مورد نظرتخصیص می یابد. سیستم توسعه داده شده برای تخصیص کاربری اراضی شهری ناحیه هفت از منطقه یک شهر تهران پیاده سازی شد. در این خصوص کاربری ها شامل اداری، آموزشی، بهداشتی-درمانی، فضای سبز، تجاری، فرهنگی-مذهبی، مسکونی، بایر و سایر لحاظ شدند و نقشه کاربری اراضی برای سال افق 1400 پیش-بینی شد. فرآیند اعتبارسنجی مدل با استفاده از نقشه های موجود 1374، 1381و 1392 انجام گرفت. به منظور مقایسه نقشه های کاربری شبیه سازی شده با نقشه های کاربری واقعی از شاخص های کاپای استاندارد استفاده شد که مقدار 73/0 برای آن بدست آمد.